-
"រដ្ឋាភិបាលអនុវត្តផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញស្ដីពីសិទ្ធិជួបជុំសម្ដែងមតិរបស់ពលរដ្ឋ"
- ថ្ងៃចេញផ្សាយ ២៧-ឧសភា-២០១៤
ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដោយហាមមិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបប្រជុំសម្ដែងមតិ ហើយថា សេរីភាពជួបប្រជុំកំពុងតែត្រូវបានព្យួរ។ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកច្បាប់បានលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលឯកបក្សបានធ្វើដូច្នេះដើម្បីការពារអំណាចរបស់ខ្លួន ដោយភ័យខ្លាចប្រជាពលរដ្ឋធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យលោកចុះចេញពីតំណែងដែលលោកដឹកនាំប្រទេសកន្លងមកមានបញ្ហាជាច្រើនកើតឡើង។មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការដាក់បម្រាម និងទប់ស្កាត់មិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបជុំគ្នាសំដែងមតិ ឬធ្វើបាតុកម្មផ្សេងៗនោះ។កំណត់ត្រាសង្ខេបរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានចាត់ទុកការហាមប្រាមមិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបជុំគ្នានេះ ថាជារឿងផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយបម្រាមនេះ រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានប្រកាសដកហើយក្ដី ក៏ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែងនៅតែតឹងរ៉ឹងដដែល ទោះបីជាសិទ្ធិសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំត្រូវបានលើកកម្ពស់ និងការពារក្រោមច្បាប់កម្ពុជា ក៏ដោយ។ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូ វីរៈ មានប្រសាសន៍ថា លោកមានការសោកស្ដាយដែលរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចចិត្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យបែបនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើគឺផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។មាត្រា ៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។ ជនណាក៏ដោយមិនអាចឆ្លៀតប្រើសិទ្ធិនេះដោយរំលោភនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកដទៃ ដល់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់សង្គម ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងដល់សន្តិសុខជាតិឡើយ។មាត្រា ៣៥ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយរបស់ប្រទេសជាតិ។នៅក្នុងកំណត់ត្រានេះបានបញ្ជាក់ថា បម្រាមបច្ចុប្បន្នទៅលើការធ្វើបាតុកម្ម ការហែក្បួន និងការជួបប្រជុំទាំងអស់នៅទីសាធារណៈក៏ដោយ ដែលនេះជាការបង្កើតឲ្យមានការរឹតត្បិតមួយសម្រាប់ច្បាប់ទាំងស្រុង និងជាការរឹតត្បិតហួសហេតុពេក ពុំសមហេតុផល ព្រោះគ្មានហេតុផលត្រូវបានលើកឡើងពីកាលៈទេសៈជាក់លាក់នៃករណីនីមួយៗទេ។ បន្ថែមពីនេះ អ្វីដែលជាការព្រួយបារម្ភដ៏ធំនោះ គឺសាលារាជធានីភ្នំពេញ បានជួលកងកម្លាំងសន្តិសុខឯកជនជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ពុំបានហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវ ដើម្បីបំបែកបាតុកម្មដោយបង្ខំ និងចាប់ខ្លួនអ្នកតវ៉ា ។ល។ កង្វះមូលដ្ឋានច្បាប់ចំពោះការហាមប្រាម និងកង្វះភាពប្រាកដប្រជាលើការអនុវត្តបម្រាមនេះ បានធ្វើឲ្យសិទ្ធិប្រមូលផ្ដុំដោយសន្តិវិធីត្រូវបានអនុវត្តក្នុងលក្ខណៈឆន្ទានុសិទ្ធិទាំងស្រុង។ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សបានរកឃើញថា សិទ្ធិសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរឹតត្បិតចាប់តាំងពីថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ មកទល់ពេលនេះ ដោយបម្រាមការតវ៉ា ការប្រើអំពើហិង្សាបង្ក្រាបក្រុមមនុស្ស ការបំភិតបំភ័យតាមរយៈការឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សជាបណ្ដោះអាសន្ន ការតម្រូវឲ្យចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាដែលចែងថា ពួកគេនឹងបញ្ឈប់នូវសកម្មភាពនានារបស់ខ្លួននៅមុនពេលដោះលែង។ ការរឹតត្បិតសិទ្ធិជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងទ្រង់ទ្រាយផ្សេងៗជាច្រើន។ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ ប្រធានកម្មវិធីនៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ លោក ហួន ជុនឌី មានប្រសាសន៍ថា សកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ហាក់កំពុងបំបិទលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដ្បិតតែកម្ពុជា មានច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្ម និងសិទ្ធិពលរដ្ឋគ្រប់រូបត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្ដី។បញ្ហាចម្រូងចម្រាសរវាងក្រុមអ្នកតវ៉ា រួមមានអ្នកតវ៉ារឿងដីធ្លី និងតវ៉ារឿងលទ្ធផលបោះឆ្នោត បានកើតមានយ៉ាងផុសផុលនៅក្រោយពេលបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី២៨ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។ ក៏ប៉ុន្តែសកម្មភាពបង្ក្រាប និងហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើបាតុកម្មនេះ នៅក្រោយពេលថ្ងៃទី៤ មករា ដែលកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលបានទៅបោសសំអាតនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ និងក្រោយពេលកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលបង្ក្រាបកម្មករនៅផ្លូវវ៉េងស្រេង ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋស្លាប់ ៥នាក់ និងជាង ២០នាក់ទៀតចាប់ដាក់គុក។ឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហានេះ មន្ត្រីនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ឡុង ឌីម៉ុង បានឲ្យដឹងថា ការហាមមិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជួបជុំគ្នានេះ នៅតែបន្តរហូតដល់តុលាការបើកការស៊ើបអង្កេតនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យដែលក្រុមបាតុករបានរារាំងមន្ត្រីសាលារាជធានីភ្នំពេញ កន្លងមកបញ្ចប់។ម្យ៉ាងវិញទៀត ការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបង្ក្រាបបាតុករនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាតិនិងអន្តរជាតិ បានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលជាបន្តបន្ទាប់ ដោយគេបានសង្កត់ធ្ងន់ថា រដ្ឋាភិបាលបានប្រើកម្លាំងហួសហេតុក្នុងការប្រើប្រាស់ហិង្សាដាក់ប្រជាពលរដ្ឋ ដូចជាការបាញ់ប្រហារទៅលើហ្វូងបាតុករដែលជាកម្មកររោងចក្រជាដើម។ទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីប្រគល់និស្សិតសាលាវ៉ាន់ដា កាលពីថ្ងៃទី៧ មេសា ដោយអះអាងថា សភាពការណ៍ផ្លូវវ៉េងស្រេង បណ្ដាលឲ្យស្លាប់កម្មករនោះ ដោយសារការដឹកនាំរបស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅវិញ។លោក ហ៊ុន សែន បន្ថែមថា កងកម្លាំងទាំងអស់ត្រូវតែការពារដ្ឋាភិបាល មិនមែនការបក្សប្រឆាំងទេ។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក អ៊ូ វីរៈ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលរារាំងមិនឲ្យមានការជួបជុំគ្នាសម្ដែងមតិនេះ ដោយរដ្ឋាភិបាលខ្លាចប្រជាពលរដ្ឋទាមទារឲ្យលោកចុះចាញ់អំណាច ហើយរដ្ឋាភិបាលធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីការពារអំណាចរបស់ខ្លួនទេ។មាត្រា ៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា កម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងគោរពសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញា និងអនុសញ្ញានានា ពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្សតាមរយៈការដាក់បញ្ចូលសេចក្ដីប្រកាសជាសាកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយចូលទៅក្នុងច្បាប់ជាតិ។មាត្រា ២០ នៃសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សចែងថា មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំ ឬបង្កើតសមាគមដោយសន្តិវិធី។ សិទ្ធិសេរីភាពជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីក៏ត្រូវបានធានាផងដែរ តាមមាត្រា ២១ នៃកតិកាសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ។មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានផ្ដល់អនុសាសន៍មួយចំនួនទៅរដ្ឋាភិបាល រួមមានសុំឲ្យនិរាករណ៍ជាបន្ទាន់ និងជាផ្លូវការ នូវបម្រាមលើការជួបប្រជុំគ្រប់យ៉ាង ការហែក្បួន និងការធ្វើបាតុកម្មនានា បញ្ឈប់ការឃុំខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្នដោយខុសច្បាប់លើអ្នកតវ៉ាដោយសន្តិវិធី និងត្រូវដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងជាប់ឃុំ ដោយសារចូលរួមនៅក្នុងសកម្មភាពតវ៉ាដោយសន្តិវិធី បញ្ឈប់ការអនុវត្តការបង្ខិតបង្ខំចំពោះអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងពលរដ្ឋដែលគ្រាន់តែអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ និងការជួបប្រជុំជាមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនឲ្យចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាមានលក្ខណៈរឹតត្បិតលើសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ ដើម្បីជាថ្នូរនឹងការដោះលែង ឬរួចផុតពីការចោទប្រកាន់នានា។ ធានាឲ្យមន្ត្រីសន្តិសុខទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលត្រឹមត្រូវ ហើយបញ្ឈប់ការជួលសន្តិសុខឯកជន និងធានាថា ការរឹតត្បិតលើសេរីភាពខាងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធីមិនត្រូវបានហាមនៅពេលអនាគត៕ ដកស្រង់ចេញពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី (RFA) ចុះថ្ងៃទី ០៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៤។